15 listopada 2010 (poniedziałek)

Wystawa Edmunda Monsiela w Galerii Gardzienice

Udostępnij

kategoria: wystawy / wernisaże / targi

Edmund Monsiel- twórca- schizofrenik. Artysta, który poprzez swoje prace zobrazował własną, trawiąca go chorobę? Zdiagnozowany przez wielu psychiatrów, określony przez doktora Jana Mitarskiego jako schizofrenik z uwagi na: „natłok form i postaci, ścisłe wypełnienie po brzegi kompozycji, wkomponowanie w rysunek elementów pisma, stereotypie, iteracje, w postaci wypełniających cała powierzchnię obrazu powtarzających się kształtów i symboli itp., stereotypowe powtarzanie się poszczególnych motywów w całych seriach obrazów(…), przedstawienia magiczne i alegoryczne o dziwacznej symbolice, zwłaszcza o tematyce religijnej i seksualnej, portrety z wyraziście zaznaczonymi oczami, uszami, rekami, elementami uwidaczniającymi poczucie zagrożenia, obserwowania z zewnątrz, psychicznego obnażania osobowości chorego”.

Z drugiej zaś strony jego prace uznawane są za jedne z najwybitniejszych osiągnięć światowych. Zarówno jako przedstawiciela Art. Brutu jak i sztuki naiwnej.

Kim naprawdę był Edmund Monsiel?

Edmund Monsiel urodził się 12 listopada 1897 roku, w Wożuczynie. Rodzice artysty, Mikołaj i Karolina z Dutkowskich mieli dziewięcioro dzieci, Edmund był ich szóstym.

Edmund jako syn emigranta z Francji nie miał wielu powiązań rodzinnych w Polsce. Zgodnie z pewna historią rodzice oddali małego Edmunda na wychowanie do rodziny Władysława Chmielewskiego, przyjaciela ojca, organisty kościelnego, patrioty, który prowadził tajne nauczanie w Dzierązni. Artysta otrzymał wychowanie patriotyczne a zarazem religijne.

W początkach l. 20 Monsiel zamieszkał w Łaszczowie. Uważano go za mężczyznę niezwykle kurtuazyjnego, bogatego, skromnego. Zyskał sobie bardzo dobra opinię, mimo tego, iż uchodził za pierwszą partie to nigdy się nie ożenił. W Łaszczowie prowadził założony przez siebie sklep, do którego produkty sprowadzał aż z Lwowa. Niestety w 1942 r sklep przejęli niemieccy okupanci, podobnież jak i mieszkanie artysty, które przeznaczone zostało na czasowa siedzibę okupanta. 1942r to czas przełomowy, od tego momentu Edmund Monsiel zaczyna tworzyć. Ma na to wpływ niecodzienna sytuacja, selekcja do egzekucji, która była odpowiedzią, akcja odwetową za napad grupy zbrojnej na posterunek żandarmerii niemieckiej w 1942r. Mieszkańcy Łaszczowa, na rozkaz okupanta stawiły się w pierwszy dzień Bożego Narodzenia 1942 r na placu przed kościołem. Wówczas pośród osób do selekcji znaleźli się członkowie rodziny artysty. Od tego momentu Edmund Monsiel zaczął przebywać w ukryciu, z którego nie wyszedł aż do końca wojny. Przeniósł się wówczas do Wożuczyn- Cukrowni, gdzie zamieszkał na strychu. Pierwsze rysunki Monsiela pochodzą z 1943 r.

Po wojnie zamieszkał w opuszczonym młynie, a za poręczeniem brata otrzymał posadę w cukrowni. Z uwagi na zły stan młyna musiał zmienić mieszkanie w l. 50. Wówczas wynajął pokój w Wożuczynie. Zmarł 8 kwietnia 1962 r w szpitalu w Tomaszowie Lubelskim. Pozostawił po sobie wiele 566 rysunków, wszystkie zamknięte w jego kufrze, zamkniętym na 3 kłódki.

Twórczość Edmunda Monsiela rozpropagowali Elzbieta Szaluś (wnuczka Kazimierza Monsiela) z Tomaszowa Lubelskiego, Edward Żak student z Wrocławia, Jan Mitarski- pscyiatra, Ignacy Trybowski. i Jerzy Pomorski –krytyk sztuki, publicysta „Dziennika Polskiego”. To oni sprawili, że twórczość artysty przykuła uwagę wielu znawców i krytyków, którzy zajęli się analizowanie niecodziennej twórczości artysty i wystawianiem jej, by przybliżyć szerszemu kręgu odbiorców.

Edmund Monsiel w swojej twórczości niemal zawsze posługiwał się twardym ołówkiem, rysował na papierze i kartonie, okładkach książek, teczkach biurowych, skrawkach papieru bardzo złej jakości, a także na niepotrzebnych świstkach papieru jak np. protokół z dokonywania próby buraków. Artysta datował tylko ukończone swoje prace. Bardzo często pojawiają się postacie, które mogą przedstawiać bliskich artysty. Brak jest tytułów, aczkolwiek część rysunków zawiera specyficzne upomnienia o charakterze umoralniającym, religijnym. Na niektórych zapisane zostały również modlitwy. Bardzo rzadko pojawia się nazewnictwo osób uchwyconych na danym szkicu bądź rysunku. Prace wykonane są bardzo starannie i linearnie. Charakteryzuje je abstrakcja typowa dla Monsiela. Mówi się, że jego twórczość to przejmująca forma dialogu ze światem.

U Monsiela pojawiały się również prace nie dokończone, nazywane kalkami. Charakterystyczny dla artysty jest horror vacui, i dokładne zapełnienie przestrzeni rysunku twarzami, bądź tez elementami twarzy. Pojawiają się atrybuty postaci, nakrycia głowy, wielość twarzy i jej fragmentów. Schematyczny sposób przedstawienia postaci Monsiel przejmuje z tradycyjnej ikonografii- Bóg jawi się jako starzec z sumiastymi wąsami, Syna Bożego i Jego Matkę. Nie trudno doszukać się paraleli w świecie ornamentyki. We wszystkich pracach pojawia się człowiek, pozbawiony anatomicznej poprawności. Wśród jego przedstawień obecny jest niepokój ukryty w multiplikowanych twarzach asystujących w tle narysowanych osób, posiadających sugestywne grymasy twarzy. Kompozycja dzieła pozostaje pozornie otwarta, lecz uwięziona miedzy krawędziami kartki. Jej oś stanowi z reguły postać w centrum, co prowadzi do hierarchizacji. Podporządkowuje jej bowiem całość rysunku.

Fenomen malarstwa Edmunda Monsiela jest niezwykły. Pierwszy raz pokazano rysunki E. M. w kwietniu 1963 roku na zbiorowej Wystawie Problemowej Plastyki Amatorskiej w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie. Pierwszą indywidualną wystawe „Świat samotnych wizji Edmunda Monsiela z Wożuczyna” otwarto 19 listopada 1963 roku, o godz. 12 w ówczesnej siedzibie Krakowskiego Oddziału Stowarzyszenia Historyków Sztuki- na Rynku głównym 22 na 1 pietrze. Na tej wystawie zaprezentowano połowę dorobku artystycznego artysty.

Kolejne wystawy twórcy to: 17.11-28.11.1964- wystawa w Pałacyku przy ul. Rutkowskiego 5. Wyeksponowano na niej aż 177 arkuszy. W 1965 r prace artysty zaprezentowano w warszawskiej Zachęcie , na dużej zbiorowej wystawie „Inni. Od Nikifora do Głowackiej”.

Rysunki Edmunda Monsiela prezentowano w kraju i za granicą, m.in. w Londynie, Bratysławie, Radomiu, Wałbrzychu, Płocku i Krakowie. Od 03.10do 19.01.1997 r. prace eksponowano na indywidualnej wystawie zagranicznej , w Collection d´Art. Brut w Lozannie. Wówczas na wystawie znalazły się prace z Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, z kolekcji Leszka Macaka, kolekcjonerów szwajcarskich i ze zbiorów w Lozannie.

Edmund Monsiel:

Rysunki Edmunda Monsiela znajduja się m.in :

1). Collection de´l Art. Brut w Lozannie (słynne, szwajcarskie muzeum założone jeszcze w 1945 roku przez Jeana Dubuffeta.

2). Judy A Maslow Galery w Chicago (USA)

3). Site de la Creation Franche w Begles pod Bordeaux (Francja).

4). Duża liczbe prac maja kolekcjonerzy szwajcarscy.

5). Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie.

6). Muzeum Okręgowe im. Jacka Malczewskiego w Radomiu

7). Muzeum Regionalne im. Janusza Petera w Tomaszowie Lubelskim.

Wystawa potrwa do 15 listopada 2010r.
Wystawę można oglądać od poniedziałku do piątku w godz. od 11 do 18.

ostatnia zmiana: 2010-09-24