Wystawa "Andrzej Strumiłło; Malarstwo i Rysunek" w Galerii Gardzienice w Lublinie

Andrzej Strumiłło (ur. 23 października 1927 w Wilnie ) - polski malarz, grafik, rzeźbiarz, fotograf, poeta, pisarz, scenograf, profesor kontraktowy ASP Kraków, a także były kierownik pracowni graficznej Sekretariatu Generalnego ONZ. Członek Związku Polskich Artystów Fotografikówi Rady Naukowej Wigierskiego Parku Narodowego, a także członek kapituły nagrody "Włócznia Jaćwingów" oraz kapituły "Złotego Berła Kultury Polskiej". Laureat złotego medalu "Zasłużony Kulturze Gloria Artis". Honorowy Ambasador Województwa Podlaskiego i Honorowy Obywatel Miasta Suwałk. Obecnie zamieszkały w Maćkowej Rudzie.

Andrzej Strumiłło to twórca o pokaźnym dorobku artystycznym.

Dorobek Andrzeja Strumiłły obejmuje ponad 120 wystaw indywidualnych w kraju i za granicą oraz blisko 150 wydawnictw. Swoje prace pokazywał m.in.w: Warszawie, Wrocławiu, Krakowie, Szczecinie, Łodzi, Katowicach, Olsztynie, Elblągu, Toruniu, Płocku, Radomiu, Suwałkach, Pekinie, New Delhi, Ułan Bator, Hanoi, Katmandu, Tokio, Berlinie, Bremie, Antwerpii, Mediolanie, Duisburgu, Pradze, Bratysławie, Moskwie, Leningradzie, Kownie, Druskiennikach, Szawlach (Litwa), Jużno-Sachalińsku, Nowym Jorku, Meadville (USA). Uczestniczył także w trudnej do ustalenia liczbie ekspozycji zbiorowych (w tym reprezentujących sztukę polską za granicą), m.in. w: Nowym Jorku, Hawanie, Bielefeld, Edynburgu, Lizbonie, Madrycie, Rzymie, Genui, Lyonie, Düsseldorfie, Hanowerze, Münster, Leverkusen. Brał również udział w Biennale w Săo Paulo (1969) i Biennale Wenecji (1972).

Tworzy bezproblemowo w wielu tworzywach i technikach. Jest człowiekiem o bogatej wyobraźni, zaś w swoich pracach odwołuje się do różnych wątków tematycznych:

od poetycko-metaforycznych po abstrakcyjne. Wszystkie zahaczone są bardzo mocno o kontekst egzystencjalny. W Jego pracach wyczuwamy wyraźny wpływ Władysława Strzemińskiego. Sam zaś Profesor Andrzej Strumiłło lubi podkreślać, jak potrzebny wpływ na jego twórczość i dorobek wywarł Strzemiński. Artysta niejednokrotnie wspomina:

- Miałem szczęście, że prosto z głuchej prowincji litewsko-białoruskiej trafiłem do najlepszej szkoły, jak była po wojnie w Polsce: do szkoły Strzemińskiego. (…) Był to prysznic racjonalizmu i porządku, dyscypliny i metodologii w badaniach rozwoju świadomości artystycznej i widzenia.

Jeszcze podczas swoich studiów w Krakowie (a także zaraz po ich ukończeniu Strumiłło podejmował w malarstwie tematykę typową dla okresu socrealizmu, którą opracowywał w "estetycznej poetyce". Przykładem jego twórczości z tych lat jest monumentalny obraz "Nasza ziemia"(1953-1954). Płótno powstało na Mazurach, we wsi Krzyże nad jeziorem Nidzkim, gdzie artysta zamieszkał na pewien czas. Temat obrazu nawiązuje do wydarzeń ze współczesnej historii Polski - przesiedlenia Polaków z Kresów Wschodnich na obszary Ziem Zachodnich i Północnych. Podczas pracy nad płótnem artyście pozowali ówcześni mieszkańcy wsi Krzyże. Wszystkie elementy kompozycji - osoby, przedmioty i pejzaż - malował z natury.

- W 1955 roku Strumiłło uczestniczył w słynnej Ogólnopolskiej Wystawie Młodej Plastyki "Przeciwko wojnie, przeciwko faszyzmowi" w warszawskim Arsenale. Jego "Portret podwójny" został wówczas wyróżniony nagrodą.

Późniejsza twórczość tego artysty jest okazała i powstawała pod wpływem niezliczonych podróży artysty po całym niemal świecie (Europa, Azja, Ameryka Północna). W 1954 roku Artysta wystawia w Pekinie (efekt wymiany kulturalnej).

Artysta wyraźnie interesuje się wpływami wschodu. Fascynują go azjatyckie tradycje i ichniejsze postrzeganie piękna.

Efektem tego są cykle rysunkowe i fotograficzne: "Chiny" (1954 i 1961), "Daleki Wschód", "ZSRR" (1958), "Indie" (1959, 1970, 1972), "Mongolia" (1967),"Wietnam" (1969, 1970, 1978), "Nepal" (1974, 1980), "Japonia" i "Tajlandia" (1978). Podróż do chin przynosi artyście nowe umiejętności- wyrobienie umiejętności malarstwa tuszem. Podczas podróży tworzy rozległe reportaże rysunkowe. Powstawały też obrazy olejne, zdjęcia . Cały czas powiększał swoją unikatową kolekcję sztuki azjatyckiej.

Już w latach 40. Profesor Andrzej Strumiłło zainteresował się fotografią. Wtedy też powstały jego pierwsze zdjęcia wykonane aparatem Leica. Podczas podróży artysta uprawiał fotografię reportażową, stanowiącą dokumentację jego wypraw. W latach 70. wykorzystywał fotografię w malarstwie wklejając na płótna wycinki z gazet ("Fotografie z gazet") i malując na fotoemulsji.

Doświadczeniem odmiennym kulturowo od dalekowschodniego był wyjazd Strumiłły do Nowego Jorku na początku lat 80.

Strumiłło selekcjonował wykonane zdjęcia i komponował je w cykle, Tak powstały m.in. "Samochody", "Sztuczna kobieta", "Detal". W Stanach Zjednoczonych w latach 1982-1984 powstały też serie obrazów, takie jak "Okna", "Exit", "Mandale", "Ulice Nowego Jorku". Echem artystycznych refleksji z pobytu w Nowym Jorku była wystawa artysty w Muzeum Sztuki w Łodzi w 1993 roku zatytułowana "City 1983-1993". Jej problematyka skupiała się wokół Miasta-metafory i miasta konkretnego, czyli Nowego Jorku. Artysta pokazał na niej obrazy, fotografie, obiekty i aranżacje z kamieni, które stanowiły symboliczne ujęcie tematu.

W Maćkowej Rudzie na Suwalszczyźnie powstały bardzo ważne dla twórczości Strumiłły cykle malarskie: "Stosy" (1987) oraz inspirowane przekładami Biblii autorstwa Czesława Miłosza "Psalmy" (1988) i "Apokalipsa" (1993).

"Stosy" to obrazy prawie abstrakcyjne, z aluzyjnymi zaledwie odniesieniami do rzeczywistości. Cykl "Psalmy", który powstał dla Białej Synagogi w Sejnach, składa się z osiemnastu dużych płócien ilustrujących wybrane fragmenty Starego Testamentu. "Apokalipsa" z kolei to seria dwunastu obrazów:

- Dwanaście kamieni fundamentu Jeruzalem Nowego to dwanaście wielkich liter - tłumaczy Strumiłło. - Dwanaście wielkich liter to dwanaście obrazów, które maluję. Powinienem je nazwać mysterium fascynous lub mysterium tremendum - opowieścią o lękach naszych, kruchości kondycji człowieczej i tęsknocie do Jeruzalem Nowego.

Biblijne cykle nacechowane były niezwykłym dramatyzmem. Ciemna paleta barw jaka stosował artysta podkreślała ten dramatyzm. Dla artysty bardzo ważny był także rysunek.

W 1987 roku tworzy cykl "Kamienie", a w 1990 cykle "Ołtarze" i "Kule", wykonane tuszem. "Ołtarze" mają charakter mistyczny, pojawiają się w nich twórczo podjęte wątki wschodniej duchowości.

Andrzej Strumiłło tworzy dzieła metaforyczno-poetyckie, liryczne i mocne. Zdecydowanie operuje symbolem i podtekstem filozoficznym, w dużej części ukształtowanym pod wpływem kultury Wschodu i chrześcijańskiej tradycji.

Andrzej Strumiłło mówi o sobie, że jest "artystą pogranicza żywiołów, tych ukrytych w naturze i tych drzemiących w człowieku, budowniczym cywilizacji".

Jedną z jego wielkich inspiracji jest też dzika przyroda - mazurski pejzaż i Puszcza Białowieska.

W 2008 roku utworzono w Suwałkach galerię Andrzeja Strumiłły, sfinansowaną ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Prezentuje ona prace artysty z zakresu malarstwa, rzeźby, fotografii i rysunku oraz część jego kolekcji azjatyckiej. Na ekspozycję składają się m.in. fragmenty wielkoformatowych cykli malarskich: "Psalmy"(1988), "Apokalipsa" (1993), "Okna" (1984), cykli fotograficznych: "Nowy Jork" (1982-1984),"Ulica Kościuszki 7" (1980), ilustracje książkowe oraz rysunki, gwasze i rzeźby w kamieniu. W galerii został też zorganizowany Gabinet Azjatycki, w którym można obejrzeć drzeworyty, druki, ceramikę, przedmioty kultu, jak również przedmioty codziennego użytku pochodzące z Dalekiego i Środkowego Wschodu, które artysta przywiózł ze swoich licznych podróży.

Artysta ma również niekwestionowany, potężny wkład w tworzenie kolekcji sztuki Muzeum Etnograficznego w Krakowie oraz Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie.

Jest laureatem licznych odznaczeń, nagród i wyróżnień. Otrzymał m.in. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, nagrodę ministra spraw zagranicznych. W 2005 roku został odznaczony przez ministra kultury i sztuki Złotym Medalem "Gloria Artis".

Strumiłło wydał także trzy tomy poezji: "Moje", "Jak" i "Ja. Poezje wybrane". W 2008 ukazała się jego książka "Factum est" - zbiór dzienników i ilustracji z lat 1978-2006. Strumiłło wraz z Czesławem Miłoszem i Tomasem Venclovą był również pomysłodawcą"Księgi Wielkiego Księstwa Litewskiego" - zbioru esejów dwudziestu autorów z Polski, Litwy i Białorusi odwołujących się do tradycji i dziedzictwa Księstwa Litewskiego. Publikacja ta, w językach białoruskim, litewskim, polskim i angielskim, została wydana w 2009 roku przez fundację Pogranicze.

Jest aktywnym uczestnikiem działań na rzecz Suwalszczyzny, członkiem kapituły nagrody "Włócznia Jaćwingów" oraz Rady Naukowej Wigierskiego Parku Narodowego. Należy do Związku Polskich Artystów Fotografików.