Chłopcy malowani. Poezja i proza Legionów Polskich - wystawa w MBP w Lublinie

"Na przełomie dziejów, w wirze bezprzykładnej wojny światowej powstały Legiony, jako wykładnik politycznych dążeń Polski, jako Jej sztandar niepodległościowy i miecz sprawiedliwości". [1]

W czasach, kiedy Polska była podzielona między zaborami, zapadła decyzja o uformowaniu nowych Legionów. W obrębie jednego z zaborów - Galicji - autonomia była największa, dzięki temu rozwijał się tam ośrodek polskiego ruchu niepodległościowego. Działały tu polskie partie polityczne i organizacje paramilitarne, które stanowiły bazę sformowanych na początku XX wieku Legionów. 16 sierpnia 1914 powstał w Krakowie Naczelny Komitet Narodowy, który w zamyśle miał być najwyższą władzą wojskową, polityczną i skarbową dla Polaków zamieszkujących Galicję.

Mimo że wszystkim nam Legiony Polskie kojarzą się z postacią Józefa Piłsudskiego, faktycznie podlegały one powołanej przez Austriaków Komendzie Legionów Polskich.

Piłsudski odniósł jednak niebagatelną zasługę w ich formowaniu, tworząc w Krakowie 3 sierpnia 1914 Pierwszą Kompanię Kadrową oraz prowadząc do boju I Brygadę. Jak podają autorzy książki "Piłsudski: burzliwe życie w niespokojnych czasach": Na barkach Piłsudskiego spoczęła olbrzymia odpowiedzialność za los Legionów. Musiał on zmierzyć się z pokrętnością Austriaków, działaniami Niemców, którzy zamierzali wykorzystać polski czyn zbrojny do własnych celów, niezdecydowaniem polskich elit politycznych, propagandą rusofilów głoszących, że sprzymierzył się z Germanami, odwiecznymi wrogami Polski i całej Słowiańszczyzny, z obojętnością i niechęcią szerokich rzesz społeczeństwa Kongresówki. [2]

Wystawa "Chłopcy malowani" oparta jest na tekstach poetyckich stworzonych w okopach oraz wspomnień piłsudczyków. W utworach tych znajdujemy nadzieje związane z wyzwoleniem Polski, ale i dopadające żołnierzy zwątpienie. W poezji i prozie legionistów czytamy o bliskości śmierci, z którą żołnierze radzili sobie na różne sposoby - przypominaniem sensu poświęcenia, albo ucieczką w drwinę, żart.

Ilustracją utworów poetyckich i wspomnieniowych są archiwalne fotografie scen z życia legionistów.

Scenariusz: Justyna Polakowska

Opracowanie graficzne: Ewa Gołda

W tekście wykorzystano materiały pochodzące z:

1. Wstęp do "Katalogu wystawy Legionów Polskich", Lwów wrzesień - październik 1917.

2. "Piłsudski: burzliwe życie w niespokojnych czasach", red. Katarzyna Kucharczuk, Warszawa 2011, s. 28.