Kolejny wykład z cyklu Boticcellowskie rozpryski. Idea renesansu w dziejach sztuki

Wykład poświęcony będzie badaniom prowadzonym przez Aby'ego Warburga, jednego z najwybitniejszych historyków sztuki i kultury w XX wieku. Hamburski uczony śledził przemianę antycznej nimfy w służącą i jej zaskakującą obecność w przedstawieniach renesansowych. Postać ekstatycznej nimfy, odznaczająca się wzmożoną ekspresją odnoszącą się do gwałtownych przemian emocjonalnych i uczuciowych poruszeń, łączyła w sobie główne obszary interesujących Warburga zagadnień, których znacznie postara się przybliżyć niniejszy wykład. Różnorodne wcielenia nimfym zaprezentowane zostaną na tablicach Atlasu Mnemosyne - niezwykle interesującego archiwum ikonograficznego stworzonego przez Warburga.

Idea "renesansu" stanowi bez wątpienia jeden z najważniejszych wątków w kulturze Europy.

Koncepcja powrotu do przeszłości postrzeganej jako model doskonałości artystycznej, odrodzenia jako naśladowania wzorców klasycznych, bardzo często była traktowana w kategoriach remedium na kryzys, przywoływana jako narzędzie regeneracji, pozwalające zaleczyć schorzenia kultury, czy też pokonać jej dekadenckie skłonności. Przywoływanym modelem była zazwyczaj spuścizna klasyczna, czasami jednak ideę odrodzenia kojarzono z odzyskaniem stanu pierwotnej czystości, przywróceniem tego, co naturalne i nieskażone.

W istocie rzeczy koncepcja renesansu może kryć w sobie bardzo różne, i nierzadko sprzeczne dążenia. Co więcej, historycy sztuki i kultury do dziś toczą spory, czy istniał tylko jeden, "klasyczny" renesans, zrodzony w Italii gdzieś u schyłku XIV stulecia, czy też raczej możemy mówić o wielu "renesansach" (np. karolińskim, ottońskim, renesansie Paleologów), widząc w idei "odrodzenia" stały mechanizm funkcjonowania kultury.

Niniejszy cykl wykładów ma za cel prezentację możliwie szerokiego spectrum problemów i rozwiązań, jakie na przestrzeni stuleci wiązano z ideą "renesansu" w Europie. Tytuł cyklu, zaczerpnięty z wiersza Ezry Pounda, ma wskazywać na jeszcze jeden, niezwykle ważny aspekt, mianowicie na wątpliwość, czy renesans jako taki jest w ogóle możliwy, czy nie jest mimo wszystko tylko złudzeniem, wynikającym z deformacji perspektywy historycznej. Mamy nadzieję, że w ten sposób pomyślany cykl wykładów o sztuce i kulturze, już dziewiąty z rzędu, stanie się dla słuchaczy źródłem refleksji nad mechanizmami powstawania i krytyki kultury.