Sztuka Dialogu – Nasuwów

Tadeusz Słobodzianek mówił, że ortodoksyjni Żydzi uważali Holocaust za karę na narodzie za odejście od ortodoksyjnych zasad religijnych. Paweł Śpiewak twierdził, że odzwierciedleniem poszukiwania sensu w Zagładzie jest nadawanie jej różnych nazw, jak choćby Holocaust (całopalenie) – nazwa używana od lat 60-tych, czy Shoah (zagłada) – rozpowszechniona dopiero kilkanaście lat temu. W judaizmie jest wiele poglądów na to, czym był Holocaust i czy można odnaleźć w nim sens.

W czasie rozmów o nadziei Paweł Śpiewak przypomniał, że po wojnie istniał  spór o jej znaczenie. Gustaw Herling-Grudziński uważał, że przeżyć łagry można było tylko wtedy, gdy porzuciło się nadzieję i żyło dniem dzisiejszym. Słobodzianek powiedział za Sołżenicynem, że NKWD wykorzystywało nadzieję przeciwko człowiekowi – dlatego, jeśli było się aresztowanym, należało zapomnieć o rodzinie,  przyjaźni i dotychczasowym życiu.. Życie bez nadziei, to życie bez strachu.

Czy przeżycie erotyczne jest możliwe w kontekście obozu? Uczestnicy szukali intymnych relacji jakie mogły się wydarzyć na Majdanku. Awishai Haadari zarysował sytuację w której seks mógł być wyzwoleniem, w intymnych wątkach upatrywał ucieczki od okrucieństwa. Zastanawiał się, czy można się kochać ze świadomością, że można by w tej chwili umrzeć. Reżyserów najbardziej interesowały relacje między więźniami.. Spotkania intymne były możliwe przy pomocy współwięźniów. Pojawiała się czasem miłosna historia, którą żyli wszyscy więźniowie. Tacy kochankowie spełniali pragnienia całej grupy. Jacek Bomba stwierdził, że akt seksualny bywał wspominany jako doświadczenie bliskości i ciepła, która miała ożywcze znaczenie.

Omawiano również fragment autobiografii Janusza Korczaka, napisanej tuz przed likwidacją getta warszawskiego. Korczak postulował wprowadzenie kary śmierci i kolonii karnej dla dzieci, które w przyszłości mogą stanowić zagrożenie dla społeczeństwa, bo wydają się złe i niereformowalne już od urodzenia. Wzbudziło to poruszenie wśród uczestników – jak możliwe jest, ze pedagog, który znany był ze swojej miłości do dzieci i zdecydował się na pójście z nimi do komory gazowej, mógł mieć takie poglądy? Na ile w takim razie powszechna opinia o doktorze Korczaku jest zgodna z prawdą? Korczak sformułował swoje poglądy przed wojna, ale pod jej wpływem wcale ich nie zweryfikował. .

Sztuka Dialogu, która odbywa się w Nasutowie pod Lublinem (20-30 lipca)  dotyczy kilkusetletnich związków polsko – żydowskich na wschodzie kraju i losów Żydów lubelskich (od XVI wieku - poprzez chasydów, postać charyzmatycznego „Widzącego z Lublina”, XIX wiek, twórczość Isaaca Singera, międzywojnie, holocaust, czasy PRL-u  -  do czasów współczesnych).

Codziennie przed południem dwie grupy warsztatowe analizują  wybrane teksty. Dyskusje prowadzą moderatorzy: Tadeusz Słobodzianek, Anna Bikont, Jacek Bomba, Dariusz Libionka, Tomasz Pietrasiewicz oraz Jan Tomasz Gross, Leon Neuger, Paweł Śpiewak i Zdzisław Wardejn. Wieczorami reżyserzy i aktorzy pokazują improwizacje zainspirowane tekstami i porannymi analizami.

 Celem przedsięwzięcia jest  sprowokowanie dramaturgów, reżyserów, aktorów i  humanistów do wzajemnych inspiracji – zarówno w  dziedzinie techniki teatralnej i dramaturgicznej, jak i w próbie zrozumienia  historii,  przenikania się kultur i religii na ziemi znieważonej zbrodnią ludobójstwa.

Tegoroczną „Sztukę Dialogu”  organizują Laboratorium Dramatu we współpracy z Ośrodkiem „Brama Grodzka -Teatr NN”, twórcami Konfrontacji Teatralnych w Lublinie, Fundacją Nowy Staw i miastem Lublin..