Konferencja naukowa: Transformacje w sztuce polskiej po 1989 roku

W 25-lecie wolnych wyborów czas spojrzeć na sztukę po 1989 roku inaczej: nowa sytuacja stworzyła nowe pole działania, inną odpowiedzialność twórcy, odmienne horyzonty. Naszą tezą jest, że wolność artysty w niepodległym kraju ma wpływ na kształt sztuki. Dzięki przemianie ustrojowej, narodzinom demokracji i zniesieniu cenzury artyści zyskali możliwość wyrażania krytycznej oceny sytuacji politycznej. Na mapie problemów artystycznych pojawiły się zupełnie nowe zagadnienia.

Koordynator naukowy, prowadzenie: prof. Anna Markowska

PROGRAM

12.12 (piątek), godz. 11.00

Łukasz Guzek (Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku)
Nowe perspektywy badawcze sztuki po 1989 roku

Jakub Banasiak (Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie)
Imitacja czy zaniechanie? Transformacja instytucji sztuki po 1989 roku

Paweł Możdżyński (Uniwersytet Warszawski)
Dezorientacja: sztuka polska po 1989 roku

| 13.00 - 14.30 - przerwa |

Marta Świetlik (Uniwersytet Jagielloński)
Agorafilia nieskonsumowana. Sztuka w przestrzeni publicznej w latach 80. i 90. a zjawiska z ostatniej dekady

Karolina Majewska-Guede (Humbold University)
Legalność Przestrzeni (1971) / Legalizowanie Przestrzeni (2012): Przestrzenie polityczności

13.12 (sobota), godz. 10.00

Magdalena Radomska (Uniwersytet Adama Mickiewicza)
1989 jako rewolucja - transformacja w sztuce polskiej w kontekście transformacji w sztuce Europy Środkowo-Wschodniej

Sławomir Marzec (Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie)
Niepożądane skutki uboczne przemian sztuki najnowszej

Anna Leśniak (Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku)
Twórczość polskich artystek w latach 70. i 80. Przemiany w interpretacjach po 1989 roku

Paweł Biliński (Uniwersytet Gdański)
Transformacja i jej skutki według filmowców "młodego polskiego kina"

IDEA:

Dość powszechnie panuje pogląd, że niepodległość kraju nie przyczyniła się do zmian w sztuce. Mówi się, że Polacy wywalczyli wielkie pole wolności już po Październiku. Choć najpierw stało się to w oparciu o modernistyczną autonomię, to w kolejnej dekadzie poszerzono pole o powstałą wówczas sztukę krytyczną, a w następnej, po stanie wojennym, zerwany został zupełnie uwierający konsensus z władzą. W takiej perspektywie następujące po 1989 roku zmiany polityczne traktować można jedynie jak wisienkę na torcie. Czy jednak faktycznie zupełnie inny kontekst polityczny i ekonomiczny, wymuszający zmiany w mentalności i obyczajach można traktować z podobną niefrasobliwością? Na dodatek, spotkać się można dość często z innym poglądem, również deprecjonującym rolę niepodległości. W tej perspektywie ideologiczne ograniczenia i cenzura wymuszają staranniejszą formę oraz inteligentniejszą zawartość; artysta ma bowiem mur od którego się odbija i który kształtuje, a to udoskonala jego wypowiedź. Dzisiaj tego muru brak, więc poziom sztuki w wolnym kraju spikował ostro w dół.

W 25-lecie wolnych wyborów czas spojrzeć na sztukę po 1989 roku inaczej: nowa sytuacja stworzyła nowe pole działania, inną odpowiedzialność twórcy, odmienne horyzonty. Naszą tezą jest, że wolność artysty w niepodległym kraju ma wpływ na kształt sztuki. Dzięki przemianie ustrojowej, narodzinom demokracji i zniesieniu cenzury artyści zyskali możliwość wyrażania krytycznej oceny sytuacji politycznej. Na mapie problemów artystycznych pojawiły się zupełnie nowe zagadnienia: zaczęto poruszać problemy społeczne, takie jak sprawiedliwość, różnice tożsamości, dyskryminacja, wykluczenie, a ponadto zagubienie, wstyd, czy niemożność odnalezienia swego miejsca w rzeczywistości. Pojawiła się sztuka przepisująca na nowo polską historię. Źródłem krytyki stał się raczkujący kapitalizm, konsumpcjonizm czy instytucjonalizm. Mocny stał się głos międzygatunkowej solidarności oraz zwrot ku sztuce ekologicznej. Pojawiła się również w szerszym zakresie sztuka kampowa, a strategiami artystycznymi stały się bluźnierstwo, skandal, gwiazdorstwo. Okazało się nieoczekiwanie, że istnieje cenzura prewencyjna, artysta (konkretnie: artystka) może zostać narażony na trwający 8 lat, dewastujący proces sądowy, a w drodze do sądu może być bezkarnie i bynajmniej nie metaforycznie opluwany przez ludzi, którzy jej sztuki nigdy nie widzieli. Pojawił się problem utraty lokalnej specyfiki, w związku z wchłanianiem wszystkiego przez globalny art world. Dramatycznie wzrósł przeto problem budowania lokalnej hierarchii wartości, gdyż ukryta fala neokolonalizmu zdaje się dyktować Polakom z zewnątrz, w oparciu jedynie o kryteria komercyjne, kto jest wielkim artystą. W międzyczasie zmieniła się mapa Europy, a dostępność Internetu oraz komunikacji lotniczej spowodowała, że bliżej nam nie tylko do Hiszpanii i Wysp Brytyjskich, ale także do Chin czy Japonii.